In 1945, vlak na de Tweede Wereldoorlog, schreef George Orwell wat een van zijn meest fameuze essays zou worden: ‘Notes on Nationalism’.
In this essay, Orwell discusses the notion of nationalism, and argues that it causes people to disregard common sense and become more ignorant towards factuality.
Al in de eerste alinea’s trekt hij het begrip nationalisme breder dan gebruikelijk: voor Orwell gaat het om een nietsontziend geloof in een zaak of identiteit, waarbij alle middelen zijn toegestaan. Feiten en gezond verstand doen er niet langer toe. Partijdigheid bepaalt alles.
‘Een verbluffend en ongemakkelijk essay – vooral als je bedenkt dat het eigenlijk over jezelf gaat.’
Rutger Bregman
‘In zijn scherpzinnige inleiding laat Heijne zien hoe angstaanjagend actueel Orwells werk nog is.’
Saskia Noort
‘Een niet te negeren oproep om de strijd aan te gaan met vooroordelen, ook je eigen. In zijn inleiding plaatst Heijne Orwell weer stevig in ons heden.’
Philip Huff
Gehele essay is hier te vinden:
https://www.orwellfoundation.com/the-orwell-foundation/orwell/essays-and-other-works/notes-on-nationalism/
Hieronder een uittreksel via weblog:
Onverschilligheid voor de werkelijkheid
Alle nationalisten hebben het vermogen om voorbij te gaan aan overeenkomsten tussen verglijkbare verzamelingen van feiten. Een Britse tory zal in Europa opkomen voor zelfbeschikking maar er in India juist tegen strijden zonder een gevoel van inconsistentie. Of een bepaalde daad goed of fout is, wordt beoordeeld niet naar gelang de verdienste maar op basis van de persoon die hem verricht, en er is haast geen gruweldaad – marteling, gijzelaars nemen, dwangarbeid, massadeportaties, vastszetten zonder proces, vervalsing, moordaanslag, het bombarderen van burgers – die niet van morele kleur verandert als het wordt begaan door ‘onze’ kant. Het liberale dagblad News Chronicle publiceerde, bij wijze van voorbeeld schokkende foto’s van Russen die waren opgehangen door de Duitsers, en een jaar of twee later publiceerde het vol goedkeuring bijna precies dezelfde foto’s maar dan van Duitsers die waren opgehangen door de Russen.5
Hetzelfde gaat op voor historische gebeurtenissen. De geschiedenis wordt grotendeels vanuit een nationalistische blik bekeken, en zaken als de inquisitie, de martelingen van de ‘Star Chamber’, de plunderingen van Engelse boekaniers (Sir Francis Drake bijvoorbeeld, die zijn Spaanse gevangenen graag liet verdrinken), de Terreur, de helden van Indiase opstand die honderden Indiërs aan flarden schoten, of de soldaten van Cromwell die met scheermessen de gezichten van Ierse vrouwen bewerkten, worden moreel neutraal of zelfs lovenswaardig als men het gevoel heeft dat ze werden verricht ten gunste van de ‘goede’ zaak. Wie terugblikt op de afgelopen vijfentwintig jaar vindt haast geen enkel jaar zonder verslag van een gruwelverhaal ergens in de wereld. En toch werden deze gruwelen – in Spanje, Rusland, China, Hongarije, Mexico, Amritsar of Smyrna – in geen enkel geloofd of afgekeurd door de Engelse intelligentsia als geheel. Of zulke daden verwerpelijk waren en zelfs of ze al dan niet plaatsvonden werd altijd bepaald aan de hand van politieke voorkeuren.
De nationalist keurt de wandaden die zijn eigen kant begaat niet alleen niet af, maar heeft de wonderlijke gave om er niet eens van te horen. Zes jaar lang waren de Engelse bewonderaars van Hitler in staat om niets te horen over het bestaan van Dachau en Buchenwald. En degenen die de Duitse concentratiekampen het hardst afkeuren, zijn er vaak niet of slechts vagelijk van bewust van dat er ook in Rusland zulke kampen bestaan. Belangrijke gebeurtenissen als de Oekraïense hongersnood van 1933, waarbij miljoenen mensen om het leven kwamen, zijn zelfs aan de aandacht van het merendeel van de Engelse russofielen ontsnapt. Vele Britten hebben bijna niets te horen gekregen over het uitroeien van Duitse en Poolse joden in de huidige oorlog. Hun eigen antisemitisme heeft ervoor gezorgd dat deze onmetelijke misdaad niet doordrong tot hun bewustzijn. In het nationalistische denken zijn er feiten die zowel waar als onwaar en zowel bekend als onbekend zijn. Een bekend feit kan zo onverdraaglijk zijn dat het uit gewoonte ter zijde wordt geschoven en wordt weggehouden van een logische verwerking, of het kan juist omgekeerd in iedere berekening verwerkt worden maar toch nooit als feit erkend worden, zelfs niet in de eigen geest.
Iedere nationalist is bezeten van het idee dat verleden veranderd kan worden. Hij brengt een deel van zijn tijd door in een fantasiewereld waarin alles loopt zoals het moet – waarin, bijvoorbeeld, de Spaanse Armada een succes was of de Russische Revolutie van 1918 werd neergeslagen – en waar het maar mogelijk is zal hij onderdelen van deze wereld overdragen naar de geschiedenisboeken. Veel van de propagandateksten in onze tijd zijn regelrechte vervalsingen. Tastbare feiten worden weggelaten, data worden aangepast, uitspraken worden uit hun context gerukt en zo gemanipuleerd dat hun betekenis verandert. Gebeurtenissen waarvan men het gevoel heeft dat ze niet hadden moeten gebeuren, worden onvermeld gelaten en uiteindelijk ontkend.6 In 1927 liet Chiang Kai-shek honderden communisten levend koken en toch werd hij binnen tien jaar een van de helden van links. Door de herschikking van de politieke wereldorde belandde hij in het antifascistische kamp en dus was men van mening dat het koken van communisten ‘niet telde’ of misschien wel helemaal niet had plaatsgevonden. Het voornaamste doel van propaganda is natuurlijk het beïnvloeden van de actuele publieke opinie, maar zij die de geschiedenis herschrijven, geloven waarschijnlijk deels wel dat ze het verleden daadwerkelijk opleggen. Als we in ogenschouw nemen hoe geraffineerd de vervalsingen waren die men maakte om maar aan te tonen dat Trotski geen noemenswaardige rol had gespeeld in de Russische Burgeroorlog, is het moeilijk te geloven dat de verantwoordelijke personen louter logen. Het is veel waarschijnlijker dat zij zelf het idee hadden dat hun versie klopte met wat er was gebeurd in de ogen van God, en dat men het recht heeft om de gegevens daarnaar te schikken.
Onverschilligheid over de objectieve waarheid wordt aangemoedigd door het afsluiten van een deel van de wereld van het andere, waardoor het steeds moelijker wordt te achterhalen wat er werkelijk gebeurt. Er kan geregeld oprechte twijfel bestaan over de meest ingrijpende gebeurtenissen. Het is bijvoorbeeld onmogelijk om het aantal doden veroorzaakt door de huidige oorlog preciezer te schatten dan in miljoenen, of misschien zelfs tientallen miljoenen. De rampen waarover voortdurend wordt bericht – gevechten, bloedbaden, hongersnoden, revoluties – wekken bij de gemiddelde persoon doorgaans een gevoel van onwerkelijkheid. Er is geen manier om de feiten na te lopen, men kan er niet eens zeker van zijn dat ze hebben plaatsgevonden en er zijn niet altijd totaal verschillende interpretaties uit verschillende bronnen voorhanden. Wat was er goed en slecht aan de Opstand van Warschau in augustus 1944? Zijn de berichten over de Duitse gasovens in Polen waar? Wie had er werkelijk schuld aan de Bengaalse hongersnood? Waarschijnlijk is de waarheid te achterhalen, maar de feiten worden zo oneerlijk voorgeschoteld in bijna elke krant dat het de doorsneelezer wel te vergeven is dat hij leugens slikt of er niet in slaagt om een mening te vormen.
De algehele onzekerheid over wat er daadwerkelijk gebeurt, maakt het makkelijker om krankzinnige ideeën vast te houden. Omdat niets echt bewezen of ontkracht wordt, kan zelfs het meest onmiskenbare feit schaamteloos worden ontkend. Daarnaast is de nationalist, ondanks zijn eindeloze gepieker over macht, overwinning, nederlaag en wraak, vaak niet geïnteresseerd in wat er in de echte wereld gebeurt. Hij is uit op het gevoel dat zijn eigen groep het beter doet dan de andere, en dat verkrijgt hij gemakkelijker door een tegenstander op de korrel te nemen dan door de feiten te wegen om te zien of die zijn mening bevestigen. Alle nationalistische geschillen spelen zich af op het niveau van een debatclub. Ze worden ook nooit beslecht, aangezien iedere tegenstander steevast meent dat hij zelf de overwinning heeft behaald. Sommige nationalisten zijn haast zo schizofreen, zorgeloos vertoevend in dromen van macht en verovering die geen enkel verband hebben met de fysieke wereld.
…
5 [Noot van de vertaler] News Chronicle raadde haar lezers aan om naar de nieuwsfilm te gaan waarin de hele executie in close-ups te zien was. Star publiceerde met ogenschijnlijke goedkeuring foto’s van bijna-naakte vrouwelijke collaborateurs die door de Parijse menigte werden opgejaagd. Deze foto’s vertoonden een duidelijke gelijkenis met de foto’ die de nazi’s maakten van joden die door de Berlijnse menigte werden opgejaagd.
6 Een voorbeeld hiervan is het Russisch-Duitse Pact, dat nu zo snel mogelijk uit het publieke geheugen wordt gewist. Een Russische correspondent deelde mij mee dat het Pact al niet langer wordt vermeld in de Russische jaarboeken waarin recente politieke gebeurtenissen worden opgesomd.
George Orwell, ‘Notes on Nationalism’ Polemic, oktober 1945, vertaling Thomas Heij, 2021.
Gehele essay is hier te vinden:
https://www.orwellfoundation.com/the-orwell-foundation/orwell/essays-and-other-works/notes-on-nationalism/
Lees ook Meta’s Broken Promises – via HUMAN RIGHTS WATCH
Systemic Censorship of Palestine Content on Instagram and Facebook
“Meta’s content moderation policies and systems have increasingly silenced voices in support of Palestine on Instagram and Facebook in the wake of the hostilities between Israeli forces and Palestinian armed groups, Human Rights Watch said in a report released today. The 51-page report, “Meta’s Broken Promises: Systemic Censorship of Palestine Content on Instagram and Facebook,” documents a pattern of undue removal and suppression of protected speech including peaceful expression in support of Palestine and public debate about Palestinian human rights. Human Rights Watch found that the problem stems from flawed Meta policies and their inconsistent and erroneous implementation, overreliance on automated tools to moderate content, and undue government influence over content removals.”
